4 scenario’s voor communicatieafdelingen in het AI-tijdperk

De hoeveelheid indrukwekkende content en initiatieven rond AI is niet meer bij te houden. Lees bijvoorbeeld dit rapport met inzichten uit 50 CEO-gesprekken, check deze persoonlijke reflectie over de impact van kunstmatige intelligentie op creativiteit of kijk eens op de site van deze denktank die communicatieprofessionals, technologen en denkers wil verbinden.

Natuurlijk, er zijn ook sceptici, maar we kunnen gerust stellen dat GenAI een ongekende impact heeft. Op organisatie. Op samenleving. En op de communicatie tussen organisatie en samenleving.

Terwijl AI-technologie zich in een ongekende sneltreinvaart ontwikkelt, schuift het door naar het hart van organisaties.

Als ik om me heen kijk en ik focus vooral op hoe communicatieafdelingen en communicatiedirecteuren zich verhouden tot AI, dan zie ik organisaties die de technologie breed hebben omarmd en al volop nadenken over de ongekende potentie van GenAI. En ik zie organisaties die nog wat afwachtend zijn en GenAI bijvoorbeeld nog vooral zien als een tool om het werk makkelijker te maken.

In de driver’s seat of niet?

Succesvolle AI-adoptie vraagt inderdaad om leiderschap, lef en visie. Toch vrees ik dat teveel communicatieafdelingen en teveel communicatiedirecteuren passief, gelaten of sceptisch toekijken hoe AI zich ontwikkelt.

Het is de hoogste tijd dat communicatiedirecteuren de volgende opdracht gaan krijgen vanuit de bestuurskamer: bereid je nú voor op een toekomst waarin AI alles wat je nu vanzelfsprekend vindt, op zijn kop gaat zetten, pak de regie en ga aan de slag.

Ik heb onderstaand model ontwikkeld om scherp te maken wat er op het spel staat. Waar staat de communicatieafdeling binnen jouw organisatie? Of waar sta jij als communicatiedirecteur, als professional?

De X-as beschrijft hoe je je opstelt ten opzicht van AI, wat jouw dominante opvatting is. Wordt AI nog vooral gezien als een praktische technologie die ons slimmer, sneller, productiever laat werken? Of wordt AI al gezien als een technologie die rigoureuze impact gaat hebben op alles wat we nu vanzelfsprekend vinden?

De Y-as gaat over de rol van de communicatieafdeling en haar communicatiedirecteur. Neemt die communicatiedirecteur bijvoorbeeld het voortouw en durft zij een visie op de toekomst te formuleren? Of wordt afgewacht en moeten vooral anderen aangeven wat er gebeuren moet?

Dit model is een eerste versie van een werkmodel. Ik nodig je graag uit om dit met mij aan te scherpen. Ideeen? Gedachtes? Mail mij!

AI en communicatie: de 4 scenario’s kort toegelicht

Als je de twee assen in bovenstaand model tegen elkaar afzet, kom je dus tot 4 scenario’s. Ik zal zie hieronder kort toelichten:

Scenario 1: de communicatieafdeling als AANJAGENDE TACTICUS. Deze heeft een visie, jaagt ontwikkelingen ook, experimenteert proactief met AI, maar blijft focussen op efficiëntie en uitvoering.

Scenario 2: de communicatieafdeling als STRATEGISCH LEIDER. Deze herkent het strategische en transformatieve potentieel van AI en jaagt AI-adoptie aan vanuit visie, ethiek en stakeholderdenken.

Scenario 3: de communicatieafdeling als REACTIEVE PARTNER. Deze herkent de strategische waarde van AI, draagt met overtuiging bij aan de transformatie, maar volgt daarbij vooral de aanwijzingen, gedachtes en initiatieven van anderen.

Scenario 4: de communicatieafdeling als PROFESSIONELE HOBBYIST. Deze is enthousiast en creatief bezig met AI, maar werkt zonder visie en blijft hangen in een uitvoerende modus.

Er is eigenlijk ook nog een scenario 5: de communicatieafdeling als RELIKWIE UIT HET VERLEDEN, de afdeling van nul komma nul toegevoegde waarde. Dit scenario wordt reëel als afdelingen hun kop in het zand blijven steken en zich liever met andere zaken willen bezighouden.

Over relikwie uit het verleden gesproken. In de beginjaren van social media - ik was al een paar jaar werkzaam - maakte een opdrachtgever doodleuk de opmerking 'ik heb niks met social media en ik geloof er niet in'. Ondertussen werd er binnen die organisatie op tal van plekken wel al volop geëxperimenteerd met social media. Die opdrachtgever was zich er niet van bewust, maar hij en zijn afdeling waren meer en meer een rol in de marge gaan spelen.

Drie tips om uit je ai-comfortzone te komen

Ik hoop dat bovenstaand model je aan het denken zet, maar liever heb ik dat het model prikkelt om te gaan handelen. Mijn belangrijkste advies: pak het programmatisch aan en hit the ground running.

Drie tips:

1. Leer van anderen
Er gebeurt al zo ontzettend veel. Start door te leren van collega’s. Binnen en buiten de organisatie. Laat je verwonderen, inspireren en prikkelen. En pak dat vooral gestructureerd en voortvarend aan. Doe dat niet eenmalig maar continu en start direct. Geregeld laat ik mijn klanten bij andere organisaties in de keuken kijken. Die inzichten zijn goud waard.

2. Zet jouw visie op papier en zorg voor een kompas
Veel van wat we over communicatie dachten te weten, is niet langer toereikend. AI verandert het spel. Organiseer juist nu het gesprek over de rol van communicatie. Laat je inspireren door externe sprekers. Ga in gesprek met collega’s. Vooral ook met andere disciplines. Lees alles wat los en vast zit. Ontwikkel een visie, een plan en ga aan de slag.

3. Hanteer een twee-sporen aanpak
Spoor 1 heeft betrekking op het direct toepassen van wat nu al mogelijk is. Spoor 1 staat in het teken van ontdekken en het kleine experiment. Denk aan contentcreatie. Spoor 2 gaat over fundamentele vernieuwing. Spoor 2 gaat over het vorm geven van de toekomst en het grote experiment. Hoe kan AI bijvoorbeeld besluitvorming verbeteren en reputaties versterken?

Ik zou het heel mooi vinden als je mij jouw reflecties op dit artikel stuurt. Wat vind je ervan? Wat spreekt aan? Wat mis je? Heb je aanvullingen op de 4 scenario’s? Zijn er artikelen over ai die ik moet lezen? Nieuwsbrieven waar ik me op moet abonneren? Laat het mij weten! Dank.