Het woord ‘contract’ wordt gedefinieerd als een schriftelijke of mondelinge afspraak tussen twee of meerdere partijen. Meestal denken we hierbij meteen aan de bekende formele, schriftelijke overeenkomsten; het zakelijke contract. Maar leiders sluiten in feite nog twee contracten af. Ik heb het over het professionele contract en het psychologische contract. Hoewel lastiger te definiëren, zijn deze minstens zo belangrijk als het zakelijke contract. Het zijn bovendien contracten waarbij communicatie van cruciaal belang is.
Het contract waar we allemaal mee te maken hebben, is het zogenaamde zakelijke contract. Denk aan een arbeidscontract. Hierin staat onder andere helder omschreven voor welke vergoeding je welke taken verricht.
Daarnaast bestaat er in feite ook zo iets als een professioneel contract.
Dit is geen formele of expliciete overeenkomst. Het professionele contract is eigenlijk niets meer of minder dan de belofte en de verwachting dat je op een professionele manier je werk doet. Dat datgene wat je doet, voldoet aan een bepaalde professionele standaard.
Zo mag je van een leider bijvoorbeeld verwachten dat zij een visie heeft op de toekomst, handelt in het belang van de onderneming, een ‘growth mindset’ heeft, et cetera.
Een leider die zich aan het zakelijke contract houdt, maar een potje maakt van het professionele contract, maakt het zichzelf erg moeilijk.
Tot slot is er nog het psychologische contract.
Deze niet-juridisch afdwingbare overeenkomst bestaat in feite uit een set van ongeschreven verwachtingen die men van de leider mag hebben en die de leider van de organisatie mag hebben. Bij psychologische contracten gaat het onder meer “informal arrangements, mutual beliefs, common ground and perceptions.”
The psychological contract is an often unstated exchange agreement, or set of promises about what we bring to our work and what we expect to gain from our employers in return. Sadly, once stressed or broken, this contract is very difficult to repair.
If You Want Engaged Employees, Offer Them Stability, Marla Gottschalk, HBR.org (2018)
In de theorie gaat het psychologische contract vooral over de relatie werkgever-werknemer. Maar ik denk dat we dit psychologische contract inmiddels best breder mogen benaderen.
Gaat het psychologische contract namelijk in toenemende mate ook niet over de rol leider-buitenwereld? En geldt dat eigenlijk ook niet voor het professionele contract? Stakeholders hebben steeds hogere verwachtingen.
Bij het professionele en psychologische contract is communicatie van cruciale waarde.
Door communicatie veranderen deze contracten continu van aard. Door wat de leider zegt of juist niet zegt, maar ook bijvoorbeeld door de manier waarop de leider zich presenteert. De visie die zij al dan niet afgeeft. De verwachtingen die worden gewekt. De tone-of-voice die zij in haar communicatie kiest. Het geeft allemaal vorm aan het contract. En slechte communicatie kan leiden tot een breuk in het contract. Eenmaal gebroken, is een contract lastig te repareren.
Best een goede reden om leiderschapscommunicatie serieus te nemen. Dus vertel, hoe zou je de leiderschapscommunicatie in jouw organisatie kwalificeren?