Drie redenen om uitspraken Omtzigt over communicatie met korrel zout te nemen

In dagblad Trouw verscheen een opvallend artikel van Pieter Omtzigt. Hierin vraagt hij zich af waarom de overheid zoveel geld aan communicatie besteedt als er veel meer behoefte bestaat aan “adviesraden die helpen urgente kwesties op te lossen”. Ik heb het artikel met enige verbazing gelezen. Voor de heer Omtzigt heb ik zeer veel respect. Zijn opvattingen over communicatie en communicatieprofessionals vind ik echter te kort door de bocht.

Het artikel getuigt in mijn ogen van te gebrekkige kennis van de waarde van communicatie. Ook verdient de professionaliteit van communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid meer respect.

Neem Omtzigt’s opvattingen vooral met een korrel zout

Zo nu en dan steekt kritiek op de omvang van de communicatiefunctie binnen de Rijksoverheid de kop op. We zagen het eerder. Die kritiek snijdt de ene keer meer hout dan de andere keer. Maar zelden wordt in die kritiek aandacht gegeven aan de redenen waaróm blijkbaar behoefte is aan een ‘groot’ communicatieapparaat.

Terug naar het artikel van Omtzigt. In mijn ogen zijn er 3 redenen om zijn artikel vooral met een korrel zout te nemen.

• Het meest frappant vind ik de achterhaalde opvattingen over communicatie. Omtzigt scheert onterecht – ongetwijfeld voor het effect – voorlichters en communicatieprofessionals over een kam. Maar het aantal voorlichters is slechts een fractie van het totale aantal communicatieprofessionals.
  
  Ook de boodschap dat die professionals alleen bezig zouden zijn met het ‘verkopen’ van beleid getuigt van een wel erg ouderwetse opvatting. Ik weet uit eigen ervaring dat de overheid beschikt over een professionele communicatiefunctie die niet alleen dialoog helpt faciliteren (het goede gesprek helpt voeren) maar die ook signalen deelt, binnen- en buitenwereld verbindt, tegenspraak realiseert. En zo bijdraagt aan het maken van beter beleid.
  
  Ik heb dan ook zo’n flauw vermoeden dat Omtzigt voor zijn artikel weinig informatie heeft ingewonnen bij dat “leger” aan communicatieprofessionals.

• Strooien met getallen doet het helaas ook altijd goed. Zeker als je de context achterwege laat, wat Omtzigt doet. En bronnen? Nope. En dus is het makkelijk scoren door te stellen dat er 800 (???) “overheidsvoorlichters” zijn. Onzin natuurlijk. Of niet. Maar kom dan met onderzoek.
  
  En het is nog flauwer door vervolgens te wijzen naar de “minder dan 100 mensen” die bij de WRR, etc. werken. Getallen die weinig met elkaar te maken hebben, maar natuurlijk wel lekker tegen elkaar afsteken.
  
  FYI, hierbij wat context: bij de Rijksoverheid werken zo’n 110.000 mensen. En de prognose is dat dit aantal verder toeneemt.

• Waarom schetst Omtzigt een of/of situatie? Als lezer laat Omtzigt je denken dat gekozen móet worden. Het is het een of het ander. Het een is slecht. het ander is goed. Minder communicatieprofessionals graag, want dan kunnen we eindelijk doordacht beleid ontwikkelen. Zoiets. Dat is natuurlijk helemaal niet waar.

Sterker nog. Ik durf te stellen: investéér in de communicatiefunctie en neem die communicatieprofessionals serieus.

Een goed communicatieapparaat en goed beleid gaan hand in hand. Het versterkt de dialoog en zorgt ervoor dat vragen of invalshoeken van burgers, bedrijven, etc. centraal worden gesteld en dat signalen uit de maatschappij tijdig worden gedeeld. Een goed communicatieapparaat maakt lastige beleidstaal begrijpelijk en vergroot bovendien de transparantie.

Zou de heer Omtzigt dat echt niet weten?

Artikel Omtzigt bevat ook belangrijke boodschap

Toch zou het zonde zijn als het communicatievak geen lessen trekt uit het artikel. De belangrijkste les in mijn ogen is dat communicatieprofessionals continu moeten blijven reflecteren op het eigen functioneren. En het is aan diezelfde professionals om te laten zien waar zij wél voor staan.

Verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen. Continu. In heldere, begrijpelijke communicatie. Het onjuiste beeld van een “spinnend leger aan voorlichters” is blijkbaar hardnekkig.

Dat blijkt helaas ook nu weer.

Inhoud en toon van Omtzigt’s artikel bevatten weinig nuance. Hij is kritisch over communicatie. Maar is zijn manier van communiceren in dit artikel (!) het voorbeeld van hoe het wél moet? Hij zal toch niet stiekem geholpen zijn door een spindoctor?

Wat je wellicht ook interessant vindt:

• Heldere communicatie! De Rijksoverheid als inspiratie.
• Als jij jouw verhaal niet vertelt, doen anderen dat voor jou.
• Leiderschap & communicatie: 3 x wow, 1 x auw.
• Communicatiebudget: niet verlagen, maar verdubbelen!
• Het piept en kraakt op communicatieafdelingen. Vier uitdagingen voor CCO’s.