Rabobank vs. Greenpeace: uitspraak rechter maakt reputaties CEO’s kwetsbaarder

CEO’s opgelet, jullie mogen keihard worden aangepakt door criticasters van jullie beleid en het is geen probleem dat zij op de man/vrouw spelen. De rechtbank oordeelde namelijk dat Greenpeace niet hoeft te stoppen met de campagne waarin de topman van Rabobank met cowboyhoed en de tekst Wanted wordt afgebeeld.

Van de rechter mag Stefaan Decraene, als CEO van de bank, publiekelijk worden aangesproken op zijn handelen. De campagne van Greenpeace zou bijdragen aan het publieke debat over zaken van algemeen belang, zoals ontbossing en milieubeleid.

‘De bestreden uitingen van Greenpeace vormen een inmenging in de privésfeer van Decraene, maar zijn niet onrechtmatig. Actiegroepen als Greenpeace genieten een verhoogd niveau van bescherming van de vrijheid van meningsuiting en niet is gebleken dat de inmenging in de privésfeer van Decraene verder gaat dan het leveren van kritiek op zijn handelen als bestuursvoorzitter, door middel van gebruik van zijn portret.’
Uitspraak Rechtbank Amsterdam (26 november 2024)

Greenpeace vroeg met de actie aandacht voor de betrokkenheid van de bank bij het indirect financieren van ontbossing. ‘Cowboypraktijken’, aldus Greenpeace. Greenpeace wijst Rabobank al geruime tijd op hun rol in ontbossing, omdat ‘zij als grootste bank van Nederland bedrijven financieren die daarbij betrokken zijn’. En dit jaar kozen zij er dus voor om de CEO persoonlijk aan te spreken.

Greenpeace wil dat de bank zich uitspreekt voor een Europese wet die de financiering van ontbossing stopt. ‘Als ceo heeft hij directe invloed op het beleid van de bank én kan hij pleiten voor deze broodnodige wetgeving.’

Rabobank vond dat Greenpeace met de posteractie te ver ging en daarmee CEO Decraene demoniseerde. ‘Volstrekt ongepast’, vond Rabobank. De actie zou niet alleen de integriteit van de CEO ondermijnen, maar ook zijn persoonlijke veiligheid in gevaar brengen. Nadat Greenpeace in oktober een groot spandoek van de CEO had opgehangen aan een kantoorgebouw op de Zuidas, besloot de bank naar de rechter te stappen.

De rechter was helder in haar oordeel. Decraene is volgens de rechter ‘weliswaar tegen wil en dank’ het gezicht van Rabobank, maar ‘als bestuursvoorzitter heeft hij te dulden dat zijn gezicht wordt verbonden aan de bank die hij bestuurt en dat hij publiekelijk wordt aangesproken op zijn handelen in die hoedanigheid.’

De rechter vindt niet dat Greenpeace met het gebruik van de foto inbreuk maakt op het portretrecht van de topman. Volgens de rechter kan gebruik van het portret van een CEO zonder toestemming in principe onrechtmatig zijn, maar in dit geval weegt de rechter de vrijheid van meningsuiting zwaarder dan bescherming van de privé-sfeer. Bovendien zou het betekenen dat niemand dan zonder toestemming de foto mag gebruiken.

Kortom, it comes with the job.

‘We betreuren het dat we de afgelopen weken moesten discussiëren over de vorm (wij vonden hem die cowboyhoed overigens best goed staan) in plaats van over de inhoud: het stoppen van ontbossing en de noodzaak voor wetgeving’.
Greenpeace, Waarom wij campagne voeren tegen Rabobank (november 2024)

CEO’s zijn gewaarschuwd; hun reputaties zijn kwetsbaar

We kunnen gerust concluderen dat bestuurders van grotere organisaties behoorlijk kwetsbaar zijn bij publieke kritiek, vooral wanneer die kritiek betrekking heeft op hun zakelijke rol.

Het kan niet anders dan dat CEO’s een gevoel van onveiligheid geeft. Immers, beelden van bestuurders kunnen in het kader van maatschappelijke kritiek op hun handelen in principe rechtmatig worden gebruikt. En dat die uitingen al snel persoonlijk aanvoelen? Tja. Dat maakt ze blijkbaar nog niet onrechtmatig. Ze mogen zelfs gemanipuleerd worden. ‘Wij vonden hem die cowboyhoed best goed staan’, aldus Greenpeace …

Wat te doen bij dit soort acties? Natuurlijk is het belangrijk om een mogelijke juridische route uit te stippelen, maar het kan niet anders dat CEO’s bij dit soort kwesties grotere waarde gaan hechten aan het advies van hun ongetwijfeld zeer deskundige communicatie- en reputatieadviseurs.

Welke wegen zijn er zoal te bewandelen? Stel dat we voor een kort geding kiezen, wat zijn dan de mogelijke gevolgen? Wat zijn de consequenties als de rechter het niet met ons is? Wat betekent het voor onze relatie met een belangrijke stakeholder als Greenpeace? Hebben we alternatieve routes voldoende uitgewerkt? Dít zijn de vragen die gesteld moeten worden.

Ik vermoed dat binnen veel organisaties – en wellicht is dit ook bij Rabobank het geval geweest – het oordeel van juristen zwaarder wordt gewogen dan het advies van reputatie- en communicatie-experts. Ik ben ook bijzonder benieuwd hoeveel ruimte er binnen Rabobank was voor tegenspraak, maar dat terzijde.

Vanuit oogpunt van reputatie, communicatie en leiderschap is dit natuurlijk een ontzettend interessante casus. Persoonlijk vind ik dat dit soort acties – sterk op de persoon gericht – te ver gaan. Tegelijkertijd zou ik Rabobank niet hebben geadviseerd een kort geding aan te spannen. Er zijn ongetwijfeld opties die beter uitpakken voor relatie (met Greenpeace + achterban) en reputatie. Bovendien ligt er nu een uitspraak die stelt dat wat Greenpeace doet, in principe prima door de beugel kan.