Tegenspraak: 10 tips voor de communicatiedirecteur

Daar zit je dan in de bestuurskamer. Die plek heb je verdiend. Als communicatiedirecteur heb je keihard gewerkt aan jullie reputatie. Positieve pers. Gave campagnes. Draagvlak onder stakeholders. En dan willen ze nu díe beslissing nemen? Een beslissing waarvan jij weet dat de kans op ophef levensgroot is. Reputatie-ellende gegarandeerd. Maar ja, daar aan die bestuurstafel lijkt iedereen het een logisch besluit te vinden … Wat doe jij? Ga je tegenspraak leveren?

Ophef, schandalen en WTF-momenten genoeg. Zoals ik al eerder schreef, denk ik dat veel van die ellende onnodig is. Tegenspraak kan namelijk veel boardroomblindheid voorkomen. Uit onderzoek blijkt o.a. dat als beter naar de communicatiedirecteur wordt geluisterd er in de besluitvorming beter rekening wordt gehouden met de belangen van stakeholdergroepen.

Niet verwonderlijk dat ik dan ook van mening ben dat de communicatiedirecteur een stevige(r) rol moet krijgen in de strategische besluitvorming. En daar hoort onder meer het bieden van tegenspraak bij.

Maar dat tegenspraak geven, hoe doe je dat eigenlijk?

Vorige week mocht ik weer een dag verzorgen in de collegereeks ‘Het juiste doen als niemand kijkt’ van de Iris Academy. Mijn onderwerp is ‘leiderschap in communicatie’. Vanzelfsprekend ging het ook over het bieden van tegenspraak. Ik deelde (enkele van) de volgende 10 tips:

Tip 1. Voel de ruimte aan. Het bieden van tegenspraak brengt spanning met zich mee. Voor jou, maar wat te denken van de persoon die die tegenspraak gaat ontvangen? Die spanning moet je (h)erkennen. Bied die tegenspraak dus uitermate zorgvuldig en verplaats je ook in de andere persoon.

Tip 2. Wacht niet te lang. Krop je eigen onvrede niet op. En wees vooral ook de besluitvorming voor. Is het besluit al genomen, dan ben je te laat.

Tip 3. Timing is cruciaal. Ook in lijn met punt 1: misschien is dat belangrijke RvB-overleg geen goed moment, maar wel dat kopje koffie dat je een paar dagen ervoor met de CEO drinkt.

Tip 4. Focus. Doseer je tegenspraak, zoals ook Van Lonkhuyzen schrijft in zijn boek ‘Tegenspraak’. Spaar niets op. Wees selectief. Dan komt jouw boodschap ook het beste over. Focus!

Tip 5. Wijs op de mogelijke gevolgen van een besluit. Beschrijf waarom een besluit in jouw ogen niet verstandig is.

Voorbeeld uit de praktijk (feiten zijn veranderd): De commissarissen willen hun CEO een flinke loonsverhoging toekennen. Zowel de sector als de organisatie liggen echter onder een vergrootglas. De communicatiedirecteur voorziet ophef. Om de commissarissen en de CEO te laten ervaren hoe die ophef kan zijn, plakt de communicatiedirecteur de te verwachten negatieve krantenkoppen op kartonnen borden. En neemt deze mee naar een bespreking. Een mooi voorbeeld van hoe je de mogelijke gevolgen van een besluit kunt laten zien.  

Tip 6. Onderbouw je standpunt. Bied tegenspraak o.b.v. inzichten. Gebruik feiten. Spreek uit ervaring. Probeer zoveel mogelijk weg te blijven van je onderbuik, maar durf wel te vertrouwen op je intuïtie.

Tip 7. Blijf bij je leest. Let op je geloofwaardigheid. Als communicatiedirecteur is het misschien niet zo handig als je je gaat bemoeien met financieel-technische elementen in lopende CAO-onderhandelingen.

Tip 8. Zoek medestanders. Samen sta je sterker. Steek jouw standpunt dus niet onder stoelen of banken en probeer te achterhalen wat de mening van anderen is. Ga in gesprek met andere leden van de dominante coalitie.

Tip 9. Denk vooruit. Begrijp wat de mogelijke gevolgen van jouw tegenspraak zijn. Stel dat je adviseert over wat er mogelijk wél moet gebeuren, snap dan ook wat dat betekent. Laat zien dat je er goed over hebt nagedacht.

Tip 10. Handel vanuit een visie. Als het goed is, heb jij een visie ontwikkeld op waar de organisatie voor staat en waar je – vanuit jouw perspectief – met de organisatie naar toe werkt. De tegenspraak die je biedt, moet als het ware logisch voortvloeien uit die visie. Idealiter komt jouw tegenspraak niet als een verrassing.

Heb jezelf een tip die je hieraan wilt toevoegen? Deel het vooral.

Het is soms best pijnlijk om te zien hoe organisaties en hun leiders hun reputatie te grabbel gooien. Ondanks alle inzichten waarover de CEO’s en commissarissen kunnen beschikken. Ze worden immers omringd door hele kundige mensen. En de communicatiedirecteur is daar een van. Het bieden van tegenspraak is een belangrijk element van zijn/haar werk. En uiteraard, het is essentieel dat de top tegenspraak van die communicatiedirecteur accepteert. Is dat niet het geval? Dan zie ik het somber in.