Als jij jouw verhaal niet vertelt, doen anderen dat voor jou

Op woensdag 11 juni mocht ik weer deelnemen aan een door het ministerie van VWS georganiseerde Lessons Learned-discussie. Thema: publiekscommunicatie. Het ministerie organiseert deze sessies om lessen te trekken. Aan de discussie deden ook wetenschappers* mee. In mijn inbreng lag de nadruk op het belang van regie op het verhaal.

(Even voor de zekerheid: ik ontving hiervoor geen vergoeding.)

Ik mag vaker deelnemen aan dit soort sessies. Mijn ervaring is dat focus dan het beste is en dat ik beter 1 punt kan inbrengen. Er is namelijk heel veel te zeggen. Verder blijf ik altijd dicht bij wat ik heb geleerd in mijn eigen adviespraktijk. Ik besloot me tijdens deze exportsessie te richten op 1 onderwerp: regie op het verhaal.

Maar ik begon met te vertellen dat ik – gegeven de complexiteit van de kwestie – behoorlijk positief ben over hoe de overheid communiceert en wat zij de afgelopen 1,5 jaar op heeft getuigd.

In mijn bubbel wordt in ieder geval iedereen prima bereikt…

Kan het beter? Uiteraard.

Het kan nóg gesegmenteerder. Campagnes kunnen nog persoonlijker. De overheid zou deze nog meer kunnen richten op specifieke bevolkingsgroepen en beroepsgroepen.

En omdat we een nieuwe fase ingaan, zou de nadruk daarbij in mijn ogen nog meer kunnen liggen op het beantwoorden van praktische vragen. 

“Ik wil bridgen met mijn bejaarde vriendinnen die ook zijn gevaccineerd, mag dat?” Dat soort vragen. Nog dichter bij de mensen. Dichter bij hun leefwereld.

Regie op het verhaal

Om te voorkomen dat we elkaar in de sessie gingen herhalen en ik toch vaak onder de indruk ben van de scherpte van wetenschappers als het gaat over verandercommunicatie, besloot ik mijn verhaal dus te focussen op regie.

Regie op het verhaal.

Eigenlijk, regie op twee verhalen. Verhalen waarbij de media een belangrijke rol spelen. En die beiden invloed hebben op het maatschappelijke humeur. Een humeur dat bijzonder kwetsbaar is.

Het eerste verhaal gaat over de periode die achter ons ligt.

Er zullen volop verantwoordingsvragen worden gesteld

De komende maanden zullen de media in het teken staan van reflectie. Evaluatie. Afrekening. (Hello Sywert, hello Booking.)

Het publiek zal vanuit verschillende kanten horen wat goed ging, maar de nadruk zal in grote mate liggen op wat niet goed zou zijn gegaan. Er zullen volop verantwoordingsvragen worden gesteld. 

Feit en fictie, ratio en emotie zullen daarbij dwars door elkaar heen lopen. 

Namen en rugnummers zullen worden genoemd. Publieke verontwaardiging ligt daarbij op de loer. Continu.

Mijn advies aan het ministerie is om hier regie te pakken en (mede) invulling te geven aan dat verhaal. Wees helder over wat goed ging en benoem wat beter had gekund. Wees trots, maar ook kritisch. Zoek proactief de media op.

Dat is in mijn ogen ook publiekscommunicatie.

Niet met als doel om het straatje schoon te vegen. Zeker niet! Dat komt als een boomerang terug. Maar wel om een beeld te schetsen van waar we met z’n allen mee te maken hebben (gehad), van wat er achter de schermen allemaal is gebeurd. Waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Om dilemma’s te delen. Uitdagingen te benoemen. Successen te accentueren en open te zijn over mislukkingen.

Weet je wat het is. Als je als overheid niet jouw eigen verhaal vertelt, dan doen anderen dat. En als dat het geval is, word je sowieso in de verdediging gedrukt en moet je alsnog je verhaal vertellen. Maar dan wel vanuit de verdediging … En of dat dan recht doet aan wat we met z’n allen voor elkaar hebben gekregen, is maar de vraag.

Verhaal over onze gezamenlijke toekomst

Tegelijkertijd adviseerde ik de minister ook de regie te pakken op een tweede verhaal. En dat is het verhaal over de toekomst. Hoe nu verder? Er is waarschijnlijk geen wereld ná corona, maar alleen een wereld mét corona. Wat betekent dat?

Welke invloed heeft Corona op de keuzes die we in Nederland maken? Op hoe we denken en doen? Hoe gaan we onze toekomst vormgeven? Wat verwachten we daarbij van elkaar?

Pak ook bij dit verhaal de regie. De samenleving heeft namelijk volop vragen. En verwachtingen. Juist vanwege dat maatschappelijke humeur is het belangrijk om die verwachtingen goed te managen.

Kortom, creëer een narratief en nodig anderen uit om mee te doen.

Ik ben benieuwd. Heb ik een punt? Of zie je het anders? Is het niet aan de overheid om regie (proberen) te pakken in deze periode van reflectie en vooruitkijken? Ik hoor het graag.

Wat je wellicht ook interessant vindt:

• Blog: Experttafel Publiekscommunicatie: position papers
• Blog: Coronacrisis: wie legt de verhalen vast?
• Blog: Hoe wij onszelf voor de gek kunnen houden (ja, geldt ook voor Wopke, Donald, Willem-Alexander, Ted, …)
• Blog: Leiderschap & communicatie: 3 x WOW, 1 x AUW
• Blog: “Bad companies are destroyed by crises. Good companies survive them. Great companies are improved by them”

* De andere deelnemers aan het exportgesprek over publiekscommunicatie:

• Julia van Weert (Hoogleraar gezondheidscommunicatie Universiteit van Amsterdam)
• Daniëlle Timmermans (Hoogleraar Risicocommunicatie en Volksgezondheid Vrije Universiteit Amsterdam)
• Marnix Eysink Smeets (Lector Publiek Vertrouwen in Veiligheid Hogeschool InHolland)

(Image by Igor Ovsyannykov from Pixabay)